Traumatische gebeurtenissen bij kinderen: zo ga je ermee om

Als je een kind krijgt, hoop je dat je kind nooit iets ergs meemaakt. Hoewel je weet dat het ijdele hoop is, wil je het liefst jouw kindje beschermen tegen al het kwaad in de wereld. En de eerste paar weken lukt dat nog wel. Dan begint je kindje te kruipen, te lopen, te vallen, wordt het teleurgesteld, of krijgt het mee dat er ernstige dingen in de wereld gebeuren. Je bent als ouder nooit voorbereid op een mogelijk trauma bij je kind en waarschijnlijk vraag je je af hoe je ernstige onderwerpen bespreekbaar maakt.

Wat is een traumatische gebeurtenis?

Als we het hebben over een traumatische gebeurtenis, denken we al gauw dat we moeten praten met kinderen over oorlog en geweld in de wereld. Gelukkig zijn hier ontzettend veel gidsen over en onderzoeken naar geweest. Kinderen krijgen meer mee dan wij soms denken. Zelfs kleuters krijgen soms al gruwelijkheden mee. Denk aan de coronapandemie. De eerste keer dat mijn zoon mondkapjes zag, was hij heel bang dat ik ziek zou raken als ik de supermarkt in zou gaan. Want, zo redeneerde hij, als die mevrouw een mondkapje ophad, dan was ze vast ziek. De conclusie kwam voort omdat ik simpelweg zei: “Ze wil andere mensen niet ziek maken”. Zijn kleine hoofdje maakte een heel scenario en voor ik het wist, had ik een huilend kindje achterin de auto die alles op alles zette om mij maar vooral niet die winkel in te laten gaan. Uiteindelijk hebben we daar, in de auto op de parkeerplaats van de supermarkt, gepraat over Covid-19, over wat de gevolgen zijn, over wat hij merkt en wat we moeten doen. We hebben gepraat over wat hij vervelend vond of eng.

Dat deze pandemie op schaal van ‘ergte’ minder ernstig is dan een oorlog of een aanslag of ander geweld in de wereld, betekent niet dat het niet ook traumatisch kan zijn.

Een trauma is namelijk een subjectief iets. Misschien ben jij totaal niet aangedaan door een aanslag in een land ver weg, terwijl ik er dikwijls wakker van kan liggen. Wellicht heb je een keer een spreekbeurt gegeven, ben je zo door de grond gezakt en krijg je paniekaanvallen bij het denken aan een spreekbeurt. Een ernstige wereldgebeurtenis? Nee. Traumatisch? Voor jou kan dit daadwerkelijk traumatisch zijn geweest. Wuif een gevoel bij je kind dus niet weg. Is je kind echt overstuur van iets? Zeg dan niet: “het valt allemaal wel mee” of “stel je niet zo aan”. We hebben allemaal ons eigen referentiekader en de gebeurtenissen die we meemaken, kun je niet naast een meetlat leggen. Zo kun je op maatschappelijk niveau best stellen dat een oorlog vele malen heftiger is dan een spreekbeurt waar je in je broek plast, maar als jij nog nooit een oorlog hebt meegemaakt, maar wel in je broek hebt geplast terwijl de hele klas toekeek, heb je er niets aan dat iemand jouw ervaring wegwuift als iets kleins op wereldschaal.

Als je kind dus ergens mee zit, neem dat dan serieus. Praat erover. En zoek eventueel hulp.

Wanneer heb je hulp van buitenaf nodig?

Het is best lastig om in te schatten wanneer je hulp van buitenaf nodig hebt. Vaak voelt het alsof je faalt wanneer je de hulp inschakelt van iemand anders als je kind last heeft van een trauma. Maar als je kind zijn of haar been breekt, dan ga je toch ook naar het ziekenhuis om het te laten gipsen?

Soms lopen jongeren vast in hun leven. In de Yes We Can Clinics helpen therapeuten jongeren én hun families met persoonlijk herstel. Wanneer je merkt dat je kind hulp nodig heeft? Het kan zijn dat er gedragsveranderingen plaatsvinden bij je kind die je niet herkent van eerder. Vaak denken we aan woede-aanvallen, maar iemand kan ook intens verdrietig zijn of juist zich volledig afsluiten. Jij kent je kind het beste, maar wat je ook doet: neem je kind en zijn of haar vraag serieus!